Norrbotten

Welkom in de noordelijkste provincie van Zweden, een oase van rust maar ook een bron van leven

Nikkaluokta, zomerhuisjes in een Samisch dorp. © 2020
Nikkaluokta, zomerhuisjes in een Samisch dorp. © 2020

Nikkaluokta

We moeten heel lang ´terug in de tijd als we kijken naar de vroegste bewoners van het noorden van Scandinavië. Na het smelten van de ijskap van de laatste ijstijd kwamen de eerste mensen naar dit gebied. Dit gebeurde ongeveer 10.000 jaar geleden. Dit was een volk dat jaagde en viste. Ze trokken vaak met de dieren mee om zo te voorzien in hun eerste levensbehoeften. Het zou heel lang duren voor deze nomadische families een vaste woonstede zouden zoeken. De eerste bewoning in Nikkaluokta kwam rond 1910. 

Nikkaluokta ligt in de gemeente Gällivare en is een Samedorp. Het ligt op de grens met Kiruna dat tevens de dichtstbijzijnde stad is voor de inwoners van het dorp. Kiruna ligt op circa 66 km ten oosten van het dorp. De landweg van Kiruna naar Nikkaluokta, welke aan de noordkant van de meren Kaalasjärvi, Holmajärvi, Laukkujärvi en Paittasjärvi loopt, kwam in 1957 klaar.

Nikkaluokta wordt in het Noord-Samisch Nihkkáluokta genoemd, voorheen Nikkulahti. In het dorp vestigden zich njargajohttit, rendierfamilies. Vaak hadden zij in de zeer strenge winters (delen van) hun kuddes verloren. Zij zochten andere middelen van bestaan. Nikkaluokta was een plaats waar het goed wonen bleek omdat er voldoende mogelijkheden waren voor te vissen en te jagen. Later zou ook blijken dat het een goede plaats was om te werken met transport en service. Tevens lag het aan de trek van de rendieren. 

Onder de eerste bewoners van Nikkaluokta bevonden zich Nils Olsson en Maria Sarri. Zij zouden er 14 krijgen. Een van hun kinderen, Enok Sarri, geboren in Masungsbyn en verhuisde met zijn ouders in 1911 als een van de eerste gezinnen naar Nikkaluokta. Enok werd een Zweedse bekendheid om zijn weddenschappen, maar ook omdat hij 25 jaar als observator werkte voor het SMHI. Daarnaast was hij werkzaam in het toerisme. Enok overleed in 2004. Toen waren van zijn 14 broers en zussen nog 11 in leven!

 


Storgrundet, Törehamn
Uitloop van de rivier Töreälven in de Skärgården bij Törehamn. Storgrundet.

Norrbotten Zwedens hoogste provincie en een groot deel daarvan beslaat Lappland en de bergketens aan de Noorse grens. Het gebied is rijk aan mineralen en de rivieren worden gebruikt voor het opwekken van energie. Niet iedereen is met dat laatste gelukkig, maar helaas zijn niet alle rivieren vernietigd door de bouw van stuwdammen. 

Rond Gallejaur is een groot deel van de natuur, de rivier en van het dagelijks leven van de mensen veranderd door de bouw van de waterkrachtcentrale en de aanleg van het stuwmeer. Gallejaur is met de komst van de dam grotendeels ondergelopen slechts een klein deel van het dorp bleef gespaard en is nu een soort openluchtmuseum. 

Gallejaur zal een speciale plaats op mijn site krijgen. Na mijn eerste bezoek in 2017 ben ik er helemaal van overtuigd dat het beslist niet het laatste bezoek is dat ik aan dit dorp breng. 

Waar ik ook over zal schrijven is een dam hoog op in de Luleälven, Suorva, hier werd in de bergen nabij Porjus een dam gebouwd die de levensloop van de Luleälven volledig zou gaan veranderen.  En natuurlijk de kop van de Botnischegolf, de prachtige Skärgården. Die leveren steevast prachtige foto's op. Ongeacht het weer. 

 


Gallejaur

Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017
Gallejaur, zomer 2017


Arvidsjaur

Arvidsjaur, Lappstaden
Arvidsjaur, Lappstaden
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum
Arvidsjaur museum


Kungsleden

Kungsleden begin in Hemavan. Foto 2020
Kungsleden begin in Hemavan. Foto 2020

Er is een heleboel veranderd in Zweden sinds ik een kijkje heb genomen bij de Kungsleden in 1984 en 1985. Daarna ben ik helaas niet meer in staat geweest om de route te lopen en te verkennen. Heel jammer want op dit moment kan ik helemaal geen afstanden meer lopen en moet ik het doen met de hulp van vrienden. 

Een van die vrienden is Mats Ohlsen. Hij stelt mij zijn foto's ter beschikking en gaat me ook helpen met het uitwerken van de informatie. Want het schrijft natuurlijk een stuk makkelijker als je iemand kent die de route wel kent. Daarvoor mijn grote dank aan Mats. 

De Kungsleden boeide me al in 1984 toen ik nauwelijks kon lopen door een sportblessure. Ik had erover gelezen, maar ik werd echt enthousiast toen ik door een aantal Same er over hoorde vertellen toen ik de in Västerbotten gelegen Vildmarksvägen bezocht. Bij Stekenjokk kreeg ik de kans om mee te mogen op de quad om te kijken naar de rendieren die de Samen op de bergen hadden lopen. Een dag om nooit meer te vergeten. 

Jammer dat ik nu niet meer weet wie het waren. Ik zou deze mensen graag nog eens ontmoeten. Maar dat is dan weer een ander hoofdstuk. 

Nu ik iemand heb die me aan foto's helpt daar waar ik niet kan fotograferen wordt het tijd dat ik mijn boeken er weer bij ga zoeken. Heeft u vragen, stel ze mij dan gerust. Heeft u Facebook? Of instagram? Daar is Lappmark ook te vinden en daar geef ik het snelste antwoord. Mijn internet is namelijk niet al te best dus het kan zijn dat uw mailtje daardoor over het hoofd wordt gezien of pas laat beantwoord wordt. Mailen kan overigens wel via info(@)lappmark.se. 

Ik wens u alvast heel veel plezier op uw virtuele reis door Norbotten op deze site. Heeft u een leuk reisverhaal na een bezoek aan het noordelijkste puntje van Zweden en wilt u het delen, dan mag u mij dat doen toekomen. Dan kijken we samen of en hoe het een plaatsje kan krijgen op mijn site. 


Laponia

Allereerst moet gezegd worden dat Laponia geen wildernis is. In Lapiona hebben zo'n 6.500 jaar geleden de eerste mensen  gevestigd nadat het ijs van de grote ijskap van de laatste ijstijd begon te smelten. Een vuurplaats, een nauwelijks waarneembaar pad, op oude ruige smalle paden, dat was het leven van toen en daar kan men nu nog de sporen van vinden. Hier moet u zijn voor een ontmoeting met de statige Ráhpavuobme eland, of voor een blik op de "lilla kärrspiran" (kleine moerasspruit???) in het koude voorjaar. In Laponia staan u vele verrassingen te wachten tijdens uw natuurbelevenissen. Gelijktijdig krijgt een tijdens uw wandelingen in Lapiona een beter beeld van hoe het landschap van heden ten dagen werd gevormd door ijs, water en wind die de ondergrond vernietigden en bergen van aarde met zich mee hadden gebracht. 

 

Zoals gezegd, mensen begonnen zich ca 10.000 jaar geleden te vestigen in Laponia. Daar waar het ijs smolt kwam de mens, beter gezegd de voorouders van de Samen. Elke beek, bos, heuvel, berg, top, rivier en meer, kreeg zijn eigen naam. Vele van deze oude namen bestaan nog steeds in de Samische taal. Er bestaan 3 Samische talen, met ontelbare dialecten. Tijdens bijvoorbeeld een tocht over de Kungsleden, het meest bekende wandelpad in Zweden, zult u vele van dez namen tegen komen. 

Helaas ben ik nog niet zoveel in Laponia geweest dat ik hier veel eigen foto's kan tonen, maar dat zal komen zodra ik weer een bezoek heb gebracht aan het gebied. Laponia is ook een werelderfgoed. De UNESCO plaatste het gebied al in 1996 op de lijst van wereld erfgoederen. Waarom?

Laponia is een levend werelderfgoed. Mensen, Samen of ook wel Lappen genoemd, wonen al vele duizenden jaren in Laponia. Het is een cultuur en natuur landschap dat is gevuld met sporen van de eerste bewoning zo'n 10.000 jaar geleden. Het is eveneens Europa's grootste samenhangende landschap. 

Het gebied is daarmee zo uniek geworden, dat het voor het nageslacht bewaard dient te worden. Het is niet nu van belang, maar vooral voor hen die na ons komen. Ook zij moeten kunnen genieten van de uitgebreide vlakten voor de bergen waar de rendierhoudende Samen met hun dieren leven. Het moet gewoon beschermt worden. 

 

Waaruit bestaat Laponia dan?

  • groot 9.400 km2
  • waar? In Norbottenslan, in de gemeenten Jokkmokk en Gällivare
  • Samische dorpen; Baste čearru, Unna tjerusj, Sirges, Jåhkågaska tjiellde, Tuorpon, Luokta-Mávas fjällsamebyar samt Udtja, Slakka och Gällivare skogsamebyar.
  • Nationale parken; Padjelanta/Badjelánnda, Sarek, Muddus/Muttos och Stora Sjöfallet/Stuor Muorkke
  • Natuurreservaten; Sjávnja/Sjaunja och Stubbá samt områdena Tjuoldavuobme, Ráhpaäno suorgudahka (Lájtávrredeltat) och Sulidälbmá.

In de toekomst zal Laponia waarschijnlijk een eigen pagina krijgen maar zolang ik nog niet voldoende eigen beelden heb zal de informatie hier gedeeld worden. 

 

Let wel er gelden in dit gebied strikte regels. Zo zijn honden maar heel beperkt toegelaten in het gebied. Vraag daarom goed na of uw viervoeter mee mag op de reis die u gepland heeft. Op het Kungsleden mogen honden meegevoerd worden en er zijn nog een paar uitzonderingen, maar ga er vanuit dat de hond niet mee mag als u buiten deze wandelpaden Laponia wilt ontdekken. 

Bruggen in wandelpaden

Zomer brug in Laponia © Laponia.nu
Zomer brug in Laponia © Laponia.nu

Elk jaar haalt men een deel van de bruggen in de doorgaande wandelpaden binnen voor de winter. In de herfst van 2020 zal dat gebeuren in week 39. Zo heeft u een indicatie tot wanneer de bruggen er ongeveer liggen.

 

Het gaat daarbij om een drietal bruggen:

  • Skárjá (Mihkká, Sarek nationalpark)
  • Varvvekjåhkå (övre) (Södra delen av Laponia)
  • Bållávrjåhkå (Padjelantaleden, Padjelanta/Badjelánnda nationalpark)

De bruggen worden naar verwachting in 25 juni 2022 weer teruggeplaatst voor de wandelaars. De exacte tijd is moeilijk te voorspellen omdat veel afhangt van het weer. En dan vooral van de enorme hoeveelheden sneeuw die kunnen vallen in dit gebied. 

Voordat u er in het voorjaar vanuit gaat dat de bruggen weer op hun plaats liggen neemt u liever eerst contact op met laponia.nu. Dan weet u het zeker. Zeker in het voorjaar is het een grote klus om zonder bruggenn de route te volgen. 


Skärgården

Zwanen Storgrundet Törehamn
Zwanen boven de uitloop van de Töreälven. Prachtig in het avondlicht. Het wordt hier overigens vele weken niet donker. Storgrundet.

Zwanen boven het water zijn altijd een magnifiek gezicht. Helemaal als je ze zo mooi in het licht kunt krijgen. Helaas werd ik tijdens mijn zomerreis 2019 maar 1 maal getrakteerd op deze prachtige dieren. Maar alleen deze ene foto maakt de reis naar Storgrundet reeds de moeite waard. 

De lange reis naar het Noorden is het zeker waard en wie geduld heeft raad ik aan per bus te reizen. Norrlandskustenbussen. Deze bus brengt u in een prachtige reis voor 735 kronen (2019) van Stockholm naar Kalix. De reis kent diverse stops om te eten. 

Vliegt u bijvoorbeeld naar Umeå dan is de reis van daar ook nog lang en indrukwekkend. De uitzichten vanuit de bus zijn prachtig en geven u een beeld van het leven langs de kust. Bus 100 heeft servering aan boord en draait op verzoek films welke u kunt beluisteren met een hoofdtelefoon. Vertrekt u vroeg, dan kunt u uw ontbijt in de bus kopen. Er is plaats voor een rolstoel en op de bovenverdieping van de bus zijn een beperkt aantal plaatsen met extra beenruimte en nog andere extra's.Deze plaatsen kunt u niet vooruit boeken. U betaald aan de chauffeur van de bus 100 kronen extra voor deze speciale plaatsen. 

Vroeger was ook de trein Stockholm - Kiruna de moeite waard, maar door de lijn meer naar de kust te verleggen is deze op veel plaatsen onder gedoken in tunnels die u het mooie uitzicht van vroeger ontnemen. Daarom geef ik heden ten dage de voorkeur aan de bus. Vooral ook omdat deze service aan boord heeft. Laten we hopen dat Corona nu echt achter ons ligt wat betreft beperkingen, want als er restricties gelden, dan is er natuurlijk geen service aan boord. Houd daar dus rekening mee zolang Corona tot restricties leidt. 

Storgrundet, Törehamn
Kanoën en kajaken in de Skärgården is fantastisch. Hier bij Storgrundet.
Midzomer en de zon staat bijna in het noorden. Nog een half uurtje wachten en dan staat hij precies in het noorden. Het wachten waard.
Midzomer en de zon staat bijna in het noorden. Nog een half uurtje wachten en dan staat hij precies in het noorden. Het wachten waard.
De foto hieronder is gemaakt bij de rode pijl op dit kaartje. Op het noordelijkste punt van de Botnischegolf.
De foto hieronder is gemaakt bij de rode pijl op dit kaartje. Op het noordelijkste punt van de Botnischegolf.
Genieten bij een sommarstuga aan de rivier de Töre, bij de instroom van de Tör in de Botnischegolf. Een gek gevoel is het wel dat de Botnischegolf hier geen eb en vloed meer heeft. © 2019
Genieten bij een sommarstuga aan de rivier de Töre, bij de instroom van de Tör in de Botnischegolf. Een gek gevoel is het wel dat de Botnischegolf hier geen eb en vloed meer heeft. © 2019
De Noorderzon! Wat een prachtige ervaring is dit toch. Hier bij Töre.
De Noorderzon! Wat een prachtige ervaring is dit toch. Hier bij Töre.
Vanaf het puntje van Storgrundet een blok op de Botnische Golf. De verschillen tussen en eb en vloed zijn hier vrijwel geheel verdwenen omdat het om een binnenzee gaat.
Vanaf het puntje van Storgrundet een blok op de Botnische Golf. De verschillen tussen en eb en vloed zijn hier vrijwel geheel verdwenen omdat het om een binnenzee gaat.


Bronvermeldingen

  • Arvidsjaur, Piteå Tidningen
  • Röknäs, mitt i Pitebygden 1850 - 1950, Röknäs byaforskare, ISBN 978-91-87949-72-2
  • Suorva, Dammbygget i Vildmarken, Nils Forsgren, boek uitgegeven door de Porjus archief committé en Vattenfall, 1987
  • Lappland, 50 touren Schweden, Finnland, Norwegen mit lofoten, Peter Mertz, Rother Wanderführer isbn 978-3-7633-4340-9

Geraadpleegde en/of interessante links



Wandelbordjes in Zwitserland
Sacco, Giornico, Tessin, Zwitserland, foto 2009

In principe komen al mijn foto's voor verkoop in aanmerking, zelfs als ze niet of nog niet in de webshop staan. U kunt altijd aanvragen doen voor foto's op plexiglas of aluminium en andere toepassen, ook kunt u specifieke routebeschrijvingen, huttenbeschrijvingen etc aanvragen. Momenteel is mijn bedrijfsactiviteit vrijwel nul vanwege ziekte. Ik ben momenteel dus niet meer belastingplichtig. Denk daaraan als u iets wilt bestellen. Leverantietijden kunnen toenemen. 

 

Deze webshop/site is aan veranderingen onderhevig, ik raad u aan om zo nu en dan terug te komen om te zien hoe ver ik ben gevorderd. /Under construction! Updates almost every week. Especially working to get all the mountain cabins in Switzerland ready for the summer holiday!

 

Voorheen   http://celesta.roger-leunissen.nl/ Originally  domain.