Wandelen en meer

Naast wandelen in de zomer is er ook in de winter genoeg te doen

Hoewel deze pagina gaat over recreëren in Härjedalen, maar ik zal ook op andere plaatsen verwijzen naar deze pagina voor de algemene informatie over de inhoud van bijvoorbeeld je rugzak, je tent en andere overlevingstips. Voorlopig zal ik mij voornamelijk rondom huis in de natuur begeven en in het biosfeergebied Vindelälven-Juhttátahkka en wellicht rond Sandviken waar mijn partner vandaan komt. Gaandeweg zal de informatie wel uitbreiden. Maar hier ligt voorlopig mijn focus.

Red cross, snowmobile routes, sweden
Overal in Zweden tref je deze bordjes in alle vormen en maten aan. Deze staat aan de buitenkant van Sveg.

Zowel zomer als winter is er veel te doen in Jämtland/Härjedalen. Daarbij moet wel gezegd worden dat het zomer seizoen korter is dan het winterseizoen. En in de vroege zomer en late zomer moet er rekening gehouden worden met sneeuw en vorst. Wanneer de vroege zomer begint is heel erg afhankelijk van het weer. De Sami gebruiken de term vårvinter, daarmee worden de laatste weken van de winter bedoeld waar op veel plaatsen nog geskied kan worden, maar soms ook al gewandeld kan worden.

Wat kan een nadeel zijn als u gaat wandelen in de late winter of wel Zweedse vårvinter? In elk geval kunnen op bepaalde plaatsen bruggen nog niet terug geplaatst zijn. Een deel van de bruggen wordt om schade in de winter te voorkomen geruimd voor de inval van de winter. Ook kunnen meren nog met ijs bedekt zijn en dus nog niet mogelijk deze met een boot over te steken. Maar dit moet u er niet van weerhouden om uw kansen op de prachtige uitzichten te laten schieten. U  moet er wel rekening mee houden. 

Het muggenseizoen is over het algemeen in juli, maar kan soms vroeger beginnen als de winter haar grip vroeger dan gewoon verliest op het land. U kunt u natuurlijk goed wapenen tegen muggen met bijv muggensprays of Beckolja. Beckolja is in diverse vormen te krijgen bij winkels en benzinestations. Het stinkt echt vreselijk, maar het is de beste methode om je te beschermen tegen muggen. 

 

Sveg, tree, snow, winter, Sweden
Bomen in de winter zijn echt prachtig. Daarom alvast een voorproefje hoe mooi Jämtland/Härjedalen is in de winter. Foto februari 2022

Waar moet ik aan denken als ik wil gaan wandelen of skiën?

Sveg, summar and winterroad, airport, sweden
Wandelroute langs het vliegveld in Sveg. Foto 20 april 2022

Uw conditie is het belangrijkste uitgangspunt voor het kiezen van een wandeling of skitocht. Daarnaast is ook uw uitrusting belangrijk. Want het kan bijvoorbeeld erg warm worden in de zon, maar in de schaduw kan de koude u overvallen. Zorg er dus voor dat u meerdere lagen kleding heeft met de mogelijkheid om iets uit te trekken dan wel extra aan te trekken. 

Persoonlijk raad ik u aan altijd iets mee te nemen waarop u water kunt koken of een kleine maaltijd kunt bereiden. Een wijze les die ik leerde toen een tocht in de Alpen gigantisch uit de hand is gelopen. Hoewel sneeuw vaak voorhanden is om te smelten in de winter, is in de zomer dat niet het geval en kan het zijn dat u water mee moet nemen om niet zonder te komen. Vocht is heet meest belangrijke op een tocht waarbij u waarschijnlijk meer gaat zweten dan u misschien gewend bent. 

Daarnaast neem ik altijd een shelter mee waarin ik als het moet zou kunnen overnachten. Ook daar kan de brander voor de nodige warmte zorgen zodat u een koude nacht doorkomt. Hoewel er shelters langs veel doorgaande wandelroutes zijn, reken er nooit op en zorg dat u beschermd bent tegen de elementen mocht u gedwongen zijn de nacht in het open veld door te brengen. 

Zorg ook altijd dat u voorbereid bent op weersveranderingen, zowel ten goede als ten kwade. Regenkleding is een must en kan soms zelfs een uitkomst zijn om u te beschermen tegen de muggen. Als de zon achter de wolken verdwijnt kan het snel afkoelen en moet u dus een extra trui aan kunnen trekken. Ook zijn de temperatuursverschillen in de zon of in de schaduw veel groter dan dat u gewend bent. 

Daarnaast moet u rekening houden met natte partijen. Lang niet overal droogt de grond helemaal op. En zeker in bepaalde delen die Myr genoemd worden, kan het voorkomen dat u zelfs in de zomer natte voeten krijgt. Op sommige wandelingen kunnen laarzen een uitkomst brengen als u niet uw schoenen wilt verpesten. Maar ga nooit met nieuwe laarzen of schoenen op pad, dit kan lijden tot letsels als grote blaren welke moeilijk te behandelen zijn als u onderweg bent. Een EHBO post vind u waarschijnlijk niet in de nabijheid. 

En dat brengt me bij het laatste punt, zorg ervoor dat u een goede EHBO kit in uw rugzak zit zodat u zichzelf kunt helpen in elk geval tot er meer hulp komt. Dat is iets dat best wel eens langer kan duren dan u in gedachten had. 

Of alles in een dagrugzak past of dat u beter voor een iets grotere kunt kiezen, hangt helemaal af van welke doelen u stelt. Maar zorg voor een rugzak met veel draagcomfort. Maar waar vindt u de juiste rugzak. Het ligt er een beetje aan hoeveel kennis u zelf heeft. Heeft u nog niet veel ervaring dan kan het loonzaam zijn om naar een Bever vestiging te gaan. Laat u uitgebreid voorlichten. Hun producten zijn wat duurder maar van hoge kwaliteit. Daarnaast zijn er ook goedkopere mecca's voor de outdoor liefhebbers. Zoals bijvoorbeeld Obelink in Winterswijk of De Wit in Schijndel. Voor elke portemonnee is er wel wat te vinden tegenwoordig. Daarnaast is er veel online aan te schaffen. 


Bergklimmen? Natuurlijk!

Veel mensen denken bij topbeklimmingen meest aan de Alpen, de Pyreneeën of zelf nog verder weg de Rocky Mountains of de Himalaya. Maar Zweden en Noorwegen hebben best een aantal leuke toppen en een deel daarvan is gelegen in Jämtland/Härjedalen. Gelooft u me niet? Bekijk dan  maar eens de tabel hieronder. Het lijstje is niet compleet, maar ik zal aanvullen daar waar ik kan. Ik ben begonnen met de toppen die dicht bij huis liggen en dus de meeste liggen in Jämtland. Een aantal liggen in Noorwegen, dat is dan op de grens met Zweden.

De toppen zijn misschien niet zo hoog als in de Alpen, maar de uitzichten zijn zeker even spectaculair of misschien zelfs nog wel meer spectaculair omdat u op veel plaatsen echt een 360 graden uitzicht hebt over grote afstanden. De toppen zijn vaak meer solitair gelegen dan het geval is in de Alpen of andere gebergtes. Bovendien is zelden kennis van kletteren vereist omdat de toppen lager zijn. Wat niet weg neemt dat er natuurlijk in Zweden ook wel plaatsen zijn waar prachtige rotsen zijn om te kletteren. Een daarvan bevindt zich in de buurt van Sundsvall als ik mij niet vergis. 

Top naam Hoogte boven de Zeespiegel
Enarsvolla 885 m 
Skåkåsfjället 900 m
Quintushögda (Noorwegen) 913 m
Feragsfjället 962 m
Klettan 968 m
Raudhåmmdren 977 m 
Funäsdalsberget 977 m
Handskinnvålen 999 m
Kappruet 1.003 m
Sonfjället/Lillfjället 1.010 m
Svanåkläppen 1.020 m
Giertebåvne 1.021 m
Kvitmannen 1.036 m
Gruvsjöfjellet (Noorwegen) 1.036 m
Miesehketjahke 1.070 m
Ösjökläppen 1.085 m
Kariknallarna 1.090 m
Volldalshögda (Noorwegen) 1.103 m
Svansjökläppen 1.125 m
Vättafjellet 1.132 m
Hamrafjället 1.138 m
Mittåkläppen 1.212 m
Lill-Skarven 1.224 m
Rödfjället 1.243 m
Sonfjällets nordtopp 1.249 m
Sonfjället, Högfjället 1.278 m
Ånnfjället 1.301 m
Stor-Skarven 1.322 m
Stor Axhögen 1.322 m
Blåstöten 1.332 m
Viglpiken (Noorwegen) 1.361 m
Sipmeke 1.414 m
Stgorvigl 1.561 m
Helags 1.796 m

Wat neem ik mee?

Dat ligt er natuurlijk helemaal aan wat u van plan bent. Maar ik kan u wel wat tips meegeven. Veel hangt af van waar u gaat wandelen en vooral wanneer. Een van de zaken die ik zeker aanraad is het lidmaatschap van STF, Svenska Turist Föreningen. Het is 550 kronen voor een familie en geeft u korting op vele overnachtingsmogelijkheden van de STF. Een aantal zal ik beschrijven, maar alle zijn natuurlijk ook te vinden op de website van de STF.

Het wandelseizoen in Jämtland/Härjedalen loopt van zeg maar juni tot eind september. Dat wil niet zeggen dat u niet eerder kunt gaan wandelen, of later, maar dan zult u rekening moeten houden met winterse omstandigheden. En het weer kan zeer snel omslaan. Een prachtige herfstdag kan gevolgd worden door ene met natte sneeuw en nachtvorst. Dat zijn allemaal zaken om rekening mee te houden. 

Of u op schoenen of laarzen gaat lopen hangt af van het terrein. Moet u veel moerasland oversteken, myr genoemd, dan zijn laarzen aan te bevelen boven schoenen. Andersom kunt u ook vrij droge wandelingen plannen zodat u wellicht kiest voor goede wandelschoenen met goede grip. Maar wat u ook kiest, loop u uw schoeisel goed in alvorens er langere tochten mee te maken. Blaren zijn niet ongewoon als schoeisel niet goed is ingelopen en kan uw vakantie of wandeling goed bederven. 

Een rugzak moet u goed passen en is geen aanschaf die u eventjes tussen de boodschappen door doet. U moet goed kijken of wat u mee wilt nemen past in uw rugzak, daarbij rekening houdend met het gewicht van uw rugzak. Alles weegt, ook een tentje van 2 kg. Zelf reken ik met lichtgewicht spullen ca 5 kg voor een tentje, slaapzak, brander en pannenset. Hoeveel eten u meenemen moet hangt af van hoe lang uw wandeling is, maar neem altijd meer mee dan precies voor de geplande dagen. Houd rekening met vertraging door weersomstandigheden of ander ongemak. Zelf heb ik altijd minstens voor 4 dagen mee als ik slechts 2 overnachtingen gepland heb. Bij een 10 daagse tocht reken ik voor 14 dagen. 

Houd er rekening mee dat uw rugzak niet echt lichter wordt naar mate de dagen verstrijken. U moet namelijk uw afval mee terug nemen en ook dat weegt en neemt ruimte in beslag. Het is dus zaak om goed te kijken wat u kiest. Waarbij voorop moet staan dat het voldoende calorieën levert voor de tocht die u wilt maken. Oe5fen dus ook te voren met het lopen met uw rugzak. Lopen met een rugzak heeft overigens alleen zin als u ook deze belaadt met het gewenste gewicht. U kunt natuurlijk wel opbouwen, maar als u alleen gewend bent aan een rugzak met zeg maar 5 kilo en u gaat dan lopen met 20 kilo, dan komt u van een koude kermis thuis. 

Nederland heeft vooral in Zuid-Limburg veel mogelijkheden om ook te klimmen met uw rugzak. De omgeving aan de Belgische grens loont zich er prima voor. Er zijn daar ook kleine campings waar u kunt proefkamperen om zo gewend te raken aan uw bagage. Ook al bent u van plan fjällstugor te gebruiken, soms bent u gedwongen uw eigen tent te gebruiken. Vooral bij snel omslaand weer, kan het handig zijn als u uw tentje snel op kunt zetten. 

Een aantal andere zaken welke voor mijn gevoel nooit mogen ontbreken is de aanwezigheid van kaarten en een kompas. Ik weet dat veel mensen vertrouwen op hun wandelgidsen, maar voor mijn gevoel is dat gevaarlijk in het geval u van uw route moet afwijken en via open terrein een pad terug vinden zal nog wel gaan, maar als u door het bos moet, dan is het gevaar groot dat u in rondjes gaat lopen. Een kaart en kompas zullen u dan op koers houden. Daarom zeg ik, ga nooit op weg zonder een goede kaart, liefst met een schaal van 1:25.000, maar in het uiterste geval helpt 1:50.000 u ook op koers. In bepaalde gebieden zijn geen echte kaarten te krijgen met een kleine schaal. 

Tegenwoordig zijn er echter apps zowel voor telefoon als computer welke u helpen met het thuis uitprinten van topografisch kaartmateriaal dat u onderweg kunt gebruiken. Besef dat u niet volledig kunt vertrouwen op uw GPS apparatuur. Er kan een ongeluk gebeuren waardoor uw materiaal stuk gaat of u kunt zonder stroom komen te staan. In al die gevallen moet u terug kunnen vallen op een degelijke kaart en een kompas.

Gezien het feit dat veel mensen telefoons en GPS materiaal bij zich hebben kan de aanschaf van een zonnecelcollector een goede aanschaf zijn. In de zomer is er veel daglicht dat uw apparaten kan opladen. Een powerbank kunt u bijvoorbeeld opladen met een zonnecel om daar dan de telefoon of GPS weer mee te laden. Zeker als u uw telefoon ook als fotocamera gebruikt is het aan te bevelen om een goede powerbank mee te nemen om de telefoon mee op te laden. Hoewel Fjällstationer vaak over alle luxe als stromend water en electriciteit beschikken, vele Fjällstugor hebben die luxe lang niet altijd. Vooral aan stroom ontbreekt het vaak als u zich midden in de bossen bevindt.

Inhoud voor de rugzak Noodzakelijk voor dagwandeling Noodzakelijk voor meerdaagse tochten
  •  Rugzak
20 tot 30 liter  dames 45 tot 60 liter, heren 50 tot 70 liter
  • Kaart
  • Compas
  • Wandelgids
  • GPS apparaat

Kaart en compas zijn altijd noodzakelijk

Wandelgids en GPS apparaten zijn persoonlijk

Kaart en compas zijn nu nog belangrijker omdat electrische apparaten niet altijd op te laden zijn.

Wandelgids kan belangrijke informatie bevatten die u niet op de kaart ziet, aanbevolen dus.

GPS kan leuk zijn om uw tochten te bewaren voor later, maar geen must. 

  • Telefoon (volgeladen en liefst met app met kaartdata)

Een telefoon is min of meer een must have, maar onthoudt goed dat lang niet overal dekking is voor de telefoon. Reken daar dus niet op. 

Voor langere tochten geldt daarnaast dat een powerbank en eventuele zonneceloplader noodzakelijk kunnen zijn als er geen stroom is op de overnachtingsplaats.

  • Waterfles(sen)

Minimaal een fles met water, liefst 2 keer 1 l. Niet overal is drinkwater voor handen tijdens uw tocht.

Hier geldt hetzelfde. Vul uw flessen bij daar waar dat mogelijk is. Water kan soms moeilijk te vinden zijn ook al gaat uw tocht door "myrmark"

  • Eten

Neem lichtgewicht voedsel mee. Denk eraan dat uw tocht kan uitlopen en u dus meer eten nodig heeft. 

Voor meerdaagse tocht geldt dat u beter voor enkele dagen meer eten meeneemt dan is gepland. Dit om in geval van weersomslag langer weg te kunnen blijven

  • Zonnebril, zonnecreme
 Mag u nooit vergeten!  Mag u nooit vergeten!
  • Muggenmiddel
Aanbevolen is Beck-olja, stinkt vreselijk maar is erg effectief. Online te koop, maar ook bij benzinestations. Waar ook andere middelen te koop zijn.   Ook hier is Beck-olja aanbevolen
  • Eerste hulp kit
Uw eerste hulpkit bevat in de eerste plaats uw medicijnen, daarnaast is ook een middel om muggebeten te verzachten aanbevolen. Daarnaast de standaard EHBO zaken welke in elke goede kit zitten Neem genoeg medicatie mee voor een langere periode dan gepland! Zo komt u niet onverwacht zonder uw medicatie te zitten als iets tegen zit. Verder geldt hetzelfde als bij dagtochten. 
  • Wandelstaven
Liefst telescopische staven die u aan uw rugzak kan vastmaken.  Hier geldt hetzelfde
  • Kookgerei, eten
Zelfs voor dagtochten beveel ik kookgerei aan. Een minibrander kan voor extra warm water zorgen voor koffie of thee of om eten te warmen. Niet echt noodzakelijk maar het kan handig zijn.  Ook al plant u uw wandelingen van hut naar hut, dan nog is het zelf meenemen van kookgerei en eten aanbevolen. Zo kunt u ook u zelf redden mocht er onverhoopt zich iets voordoen waardoor u niet uw hut bereiken kunt.
  • Tent, slaapzak
Geen noodzaak, maar wel fijn mocht er een ongeluk gebeuren. Niemand hoopt dit, maar iemand onbeschermd achter moeten laten is geen pretje. Een shelter en slaapzak kunnen wonderen doen. Een tentje en een slaapzak kunnen altijd gebruikt worden. Mocht er onverhoopt een extra stop ingelast moeten worden dan kunt u uw eigen spullen gebruiken. Ook in geval van een ongeluk in de bergen kan dit een verschil van dag en nacht zijn voor degene die zich beschadigd heeft.
  • Regenkleding
Regenkleding en regenbescherming voor rugzak zijn noodzakelijk Idem
  • Winddicht jack
Een winddicht jack geeft comfort als het onverwacht gaat waaien Idem
  • Droge sokken, extra T-shirt
Niet echt noodzakelijk, maar als u door waterrijke gebieden moet kan het fijn zijn om droge sokken te hebben. Is het warm dan kan een T-shirt extra comfort geven als u erg zweet Bij meerdaagse tochten is extra kleding een must. U moet op alle weertypen voorbereid zijn en ook op plotselinge weersveranderingen. Kleed u in laagjes zodat u zich snel kunt aanpassen aan de situatie. Extra sokken zijn altijd een must. Zelfs als waterfilter als het moet. 
  • Lange dunne broek
Een lange dunne broek beschermt ook tegen muggen. Eventueel een lange onderbroek mocht het weer nog koud is. Een lange dunne broek droogt snel mocht deze nat worden. Denk eraan dat jeans heel langzaam droogt en dus niet aan te bevelen is. Thermo ondergoed is geen luxe maar noodzaak. 
  • Wanten en muts
Afhankelijk van de tijd van het jaar Altijd meenemen. Op hoogte kan het snel koud worden.
  • Bergschoenen/Laarzen
Deze hebt u natuurlijk niet in uw rugzak. Bepaal uw schoeisel aan de hand van het terrein dat u gaat bezoeken. Bij lange tochten kan het toch beter zijn om bijvoorbeeld laarzen mee te nemen voor de natte gebieden die u doorkruist. Het meenemen van pantoffels voor in de hutten is een pre. Wandelschoenen voor de droge gebieden. 

Bronvermeldingen

Geraadpleegde en/of interessante literatuur

  • Fjällvandra i Härjedalen, 50 lättillgängliga dagsturer kring Funäsdalen - från Sonfjället i öst till Röros (N) i väst, ISBN 978-91-88335-01-2
  • Fjällvandra kring Grövelsjön, färdvägar, dagsturer och utflykter i det vidsträckta gränslandet mellan norra Dalarna och Norge, ISBN 978-91-88779-49-6

Geraadpleegde en/of interessante links

  • STF Svenska Turist Föreningen, voor goedkopere overnachtingen in Fjällstugor en Fjällstationer. U kunt ook lid worden als u aankomt, u krijgt dan meteen de korting. 
  • Beck olja (verkooppunt) Wilma naturprodukter
  • Beck olja Pricerunner geeft u een overzicht van wat u online kan kopen. Spray werkt het makkelijkste. 
  • Calazo voor wandelgidsen (Zweeds talig) en kaarten
  • Naturkompaniet winkel voor outdoor producten
  • Helly Hansen outdoor kleding
  • Bever outdoor kleding, rugzakken, tenten, kookgerei, de hemel voor de outdoor liefhebber.
  • Obelink de kampeerwinkel ook voor de mensen die het klein en fijn willen houden. In Winterswijk? Breng ze dan een bezoekje
  • De Wit de kampeerwinkel voor outdoor liefhebbers in Brabant. In Schijndel? Kom dan vooral eens binnen. 


Wandelbordjes in Zwitserland
Sacco, Giornico, Tessin, Zwitserland, foto 2009

In principe komen al mijn foto's voor verkoop in aanmerking, zelfs als ze niet of nog niet in de webshop staan. U kunt altijd aanvragen doen voor foto's op plexiglas of aluminium en andere toepassen, ook kunt u specifieke routebeschrijvingen, huttenbeschrijvingen etc aanvragen. Momenteel is mijn bedrijfsactiviteit vrijwel nul vanwege ziekte. Ik ben momenteel dus niet meer belastingplichtig. Denk daaraan als u iets wilt bestellen. Leverantietijden kunnen toenemen. 

 

Deze webshop/site is aan veranderingen onderhevig, ik raad u aan om zo nu en dan terug te komen om te zien hoe ver ik ben gevorderd. /Under construction! Updates almost every week. Especially working to get all the mountain cabins in Switzerland ready for the summer holiday!

 

Voorheen   http://celesta.roger-leunissen.nl/ Originally  domain.